Over multiculturele sprookjes…

Laat ons geen afbreuk doen aan de broertjes Grimm of andere Andersens, maar in een Brusselse, multiculturele, context, is het voor vele kinderen vaak moeilijk om zich te vereenzelvigen met de vaak nogal stereotiepe, witte personages. Het is daarom goed om te beseffen dat er meer bestaat op onze wereldbol dan Roodkapje en haar Lelijke Eendje. Verhalen vertellen van over de hele wereld vergroot de mogelijkheid tot identificatie van de ene en geven inzichten aan de andere. Laat me jullie even meenemen op mijn vliegend tapijt voor een snelle wereldreis.

Zet je berenmuts maar op, want onze eerste halte is Rusland. In Russische Sprookjes, verzamelde Thé Tjong-Khing bekende en minder bekende (je raadt het al) Russische sprookjes. Hij beschrijft relatief kort veertien vertelsels, begeleid door sfeervolle illustraties. Wil je toch liever de uitgebreidere versies lezen? Dan kan ik je een aantal fijne interpretaties aanraden. Wat dacht je bijvoorbeeld van een unieke bewerking van De Vuurvogel door Bart Moeyaert? Zijn versie werd herdoopt naar Olek schoot een beer en kwam met een veer op zijn muts weer thuis. Muzikaal genie Wim Henderickx componeerde er muziek bij. Het verhaal beleven wordt een totaalervaring als je het leest terwijl je de vertelling en muziekproductie op de begeleidende CD afspeelt. Voor kleuters is Baba Jaga van An Leysen dan weer een aanrader, over de kleine Olga en de gemene heks Baba Jaga.

Arabische sprookjes zitten al eeuwen in ons collectieve geheugen. We kunnen dan uiteraard niet rond de vertellingen van duizend-en-één-nacht. Omdat er heel veel versies en vertalingen van bestaan en je dus door het bos de bomen niet meer dreigt te kunnen zien raad ik je aan En toen, Sheherazade, en toen? te lezen, een bewerking van Imme Dros voor kinderen vanaf 9 jaar. Een versie voor kinderen vanaf 5 jaar is dan weer deze. Enkele aparte Arabische pareltjes die ik ook nog even wil vermelden zijn Sindbad de zeeman en Aladdin en de wonderlamp. Een mooi verhaal voor iets oudere kinderen, vanaf 8 jaar zoiets, is Aisja, dat het best tot zijn recht komt in de Kamishibai.

Goed, we stijgen weer op en trekken naar het Verre Oosten. Een prachtverzamelaar is Aziatische Sprookjes. Natuurlijk kennen we allemaal de nachtegaal van de keizer (hier in een knotsgekke luisterversie) en de kleren van de keizer maar eigenlijk zijn dit geen echte Aziatische sprookjes. Ze werden immers verzonnen door Hans Christian Andersen. Ook minder bekende verhalen die wel echt uit de regio komen, verdienen jullie aandacht: De heer van de kraanvogels, Dokter Me Di Cin en De poort van de draak.

We zijn ondertussen al over de Stille Oceaan gesjeesd en komen aan in de Amerika’s. Voor sprookjes met een spirituele inslag moet je bij de Indianen uit Noord- en Zuid-Amerika langs. In Volkssprookjes en legendes uit Zuid-Amerika vind je oude Maya-, Inca- en Aztekensprookjes. Volksverhalen met een sprookjesachtige en macabere toets, dat is in de Verenigde Staten een kolfje naar de hand van Irving Washington. De bekendste zijn Rip van Winkle en Sleepy Hollow. Beide vind je voor jonge kinderen in deze bundel, jammer genoeg voorlopig enkel in het Engels. Voor young adults is deze versie dan weer aan te raden. Ook de verfilmingen, zowel voor kinderen en voor volwassenen zijn geslaagd. We kunnen tot slot de VS niet verlaten vooraleer we een uitstapje maken naar Kansas, om De tovenaar van Oz te leren kennen.

Ons kleedje brengt ons via de Caraïben naar Afrika. Dat is geen toeval, vermits veel verhalen met de slaven van West-Afrika naar Midden-Amerika zijn gereisd en in beide regio’s dus terugkomen. Over de kleine held Anansi lees je in een andere post alles wat je moet weten. Een fijne reeks vertelsels is te lezen in De babbelboom en andere Afrikaanse verhalen. In de luistereditie vind je deze verhalen niet alleen voorgelezen, maar ze worden ook afgewisseld met liedjes, vertolkt door Eric Baranyanka. Een andere verzamelaar waarin dieren de hoofdrollen spelen is Wie is de koning? voor kinderen vanaf 6 jaar. Ook Pygmeeën sprookjes opent een deur naar een mysterieuze andere wereld. In Sunjata, dat je kan vinden als prentenboek met een begeleidende CD waarin je alle tekst, geluidseffecten en liedjes vind, vertellen Pieter Embrechts en Dimitri Leue het eeuwenoude Malinese epos van koning Sunjata.

We zijn nu bijna weer thuis. Om te besluiten wil ik nog een aantal bundels voorstellen waarin sprookjes van de hele wereld worden samengebracht. In Wreed schoon bundelt de onnavolgbare Marita De Sterck een tiental volkssprookjes voor al wat oudere kinderen. Sprookjes met de kleur van henna geeft ons dan weer vertelsels uit de moslimwereld, van Marokko over Bulgarije naar Turkije. Daarnaast is een aanrader ook Draken & monsters, met daarin nog meer klassiekers van alle hoeken van onze planeet. Waar ik ook warm van word is Stoere Sprookjes over avontuurlijke meisjes. En natuurlijk kan je bij De vier windstreken terecht voor allerlei multiculturele prentenboeken.

Wil je graag met sprookjes aan de slag voor een ouder publiek? Hou dan zeker deze blog in de gaten, want binnenkort wordt er een bericht speciaal hieraan gewijd!

Warme groet

Jochen – educatief medewerker Bib Jette

Leerlingen met een leesstoornis? Bij de leessuggesties staan heel wat superfijne luisterverhalen.
Verder zijn ‘En toen, Sheherazade, en toen?’, ‘Sleepy Hollow’, ‘De grote tovenaar van Oz’, ‘Wreed schoon. Volkssprookjes op reis’, ‘Sprookjes met de kleur van henna’ en ‘Stoere sprookjes over avontuurlijke meisjes’ ook als Daisy-luisterboek beschikbaar (in de bib of bij Luisterpuntbibliotheek).